De wintertijd is weer ingegaan, de klok is een uur achteruit gezet. Veel mensen klagen over het wisselen van de tijd. Dat is niet zo gek, onze interne biologische klok laat zich niet zo gemakkelijk veranderen.
Circadiaans ritme
Onze biologische klok regelt het circadiaans (24-uurs) ritme. Deze ‘klok’ is een klein groepje cellen in de hypothalamus. De ‘klok’ regelt het slaap-waakritme. Via een seintje aan de pijnappelklier wordt melatonine af gegeven.
Melatonine
Dit hormoon dat wordt aangemaakt wanneer het begint te schemeren. In de avonduren worden we dus moe onder invloed van melatonine.
De biologische klok reageert op de hoeveelheid daglicht.
Verstoring ritme
Een verstoring van dit 24 uurs ritme kan allerlei klachten veroorzaken.
Symptomen van verstoring
De symptomen van een jetlag zijn te vergelijken met de symptomen zijn van circadiaanse verstoringen voor het lichaam ( en bij het verzetten van de klok). Hormonen in ons lichaam raken wat van slag. Hormonen kun je zien als een heel orkest bij elkaar en als er eentje is die niet goed meespeelt, dan heb je de poppen aan het dansen. En zo werkt dat dus ook in je lichaam. Als er geen goed samenspel is, raakt je lichaam en geest uit balans.
Veel voorkomende symptomen zijn:
- Vermoeidheid
- Slaperigheid
- Op verkeerde momenten wakker worden
- Concentratieproblemen
- Stemmingswisselingen
Maar ook klachten van het maag-darmkanaal komen veel voor:
- Honger hebben op afwijkende tijden
- Misselijkheid
- Verstopping
- Opgeblazen gevoel
- Diarree.
Misschien herken je wel een aantal van deze klachten. Ook bij de wisselingen van zomer- naar wintertijd ( en weer terug) komen dit soort klachten voor.
Wakker worden!
Wakker worden gebeurt onder invloed van het hormoon cortisol. Cortisol wordt aangemaakt wanneer het licht begint te worden en zorgt er voor dat je weer wakker wordt.
Stress hormoon
Cortisol is ook een stress-hormoon. Wanneer je chronische stress hebt maak je voortdurend cortisol aan. Ook op het moment dat je zou moeten slapen. Gevolg: je wordt rond een uur of 2 wakker en kunt niet meer slapen.
Slaap om te herstellen
Slaap is niet alleen belangrijk om uit te rusten. Een goede nachtrust zorgt ook dat je lichaam kan herstellen. Het immuunsysteem wordt onder invloed van melatonine actief en ruimt dan ongewenst indringers en bv kankercellen op.
Op lange termijn, bij chronische verstoringen van het dag-nachtritme is er een grotere kans op hart- en vaatziekte, overgewicht en (borst)kanker.
Ook zijn er aanwijzingen dat beïnvloeding van het biologisch ritme een gunstig effect heeft op chronische aandoeningen zoals bv Reuma, Diabetes type II, CVS en Fibromyalgie.
Wintertijd
Dat wisselen van zomer- naar wintertijd is dus niet zo (bio -) logisch. Voor een grote groep mensen heeft dit grote impact op hun gevoel van welzijn. Het kan lang duren voordat het ritme hersteld is. En dan gaan we alweer bijna wisselen naar de zomertijd ?
Wat kun je zélf doen?
Misschien heb je zelf wel moeite met inslapen en/of door slapen. Of word je ’s ochtends moe wakker en voel je je de hele dag niet fit. Dan zijn er eenvoudige aanpassingen in je leefstijl die voor verbetering kunnen zorgen:
1.Eet voldoende eiwitten.
Uit eiwitten worden aminozuren gemaakt, waaronder L-Tryptofaan. Tryptofaan is nodig voor de aanmaak van serotonine en hieruit wordt melatonine gemaakt. Zonder voldoende eiwitten kan je lichaam deze stoffen niet aanmaken.
2. Eet niet meer na de avondmaaltijd.
Hiermee geef je je organen, zoals de pancreas en darmen, rust en tijd om te herstellen. Dit heeft ook weer een gunstig effect op de aanmaak van melatonine.
3. Kijk niet tot ’s avonds laat televisie en dim de verlichting
Je lichaam krijgt dan het seintje krijgt dat er melatonine aangemaakt moet worden. Als je ’s avonds veel doet op je tablet of smartphone kun je een blauwlicht filter installeren.
4. Ga niet ’s avonds kort voor het slapen, intensief sporten.
Je lichaam maakt dan stresshormonen ( cortisol) aan, waardoor je niet kunt slapen. Sport liever in de ochtend, het liefst vóór de eerste maaltijd.
5. Pak stress aan
Wanneer je last hebt van langdurige, chronische stress is het belangrijk om daar een oplossing voor te vinden. Dit is niet altijd eenvoudig en professionele begeleiding kan nodig zijn. Je kunt zelf proberen te ontspannen door meditatie of yoga. Ga hiervoor eventueel op les.
Er zijn bij een verstoorde biologische klok en de daarbij horende slaap – en gezondheidsproblemen goede resultaten te bereiken met de juiste voeding, beweging en stressvermindering. Er is meer mogelijk dan je misschien denkt!
